استفاده از عناصر سنتی و آئینی مؤلفه آثار هانیبال الخاص است

به گزارش خبرنگار مهر،‌ هانیبال الخاص از مهمترین و تاثیرگذارترین نقاشان دهه چهل و پنجاه ایران است. وی به واسطه نوآوری ها و تجربیاتی که در زمینه تاریخ هنر به خصوص در حیطه نقاشی داشت توانست آثاری ارزنده خلق کند. وی حدود 20 سال در دانشکده هنرهای زیبا به تدریس نقاشی پرداخت و سال 1368 در سفری به امریکا در یکی از دانشگاههای معتبر این کشور رئیس گروه رشته نقاشی شد.

شیوه تدریس این هنرمند در دانشکده هنرهای زیبا آنطور که همنسلان وی معتقدند تا سال ها زبانزد خاص و عام بود. این روزها گالری تهران واقع در دانشکده هنرهای زیبای تهران میزبان آثار هنرمندان شاخص دهه چهل و پنجاه است که یکی دو اثر از هانیبال الخاص نیز در میان آثار هنرمندان پیشکسوت این دو دهه به چشم می خورد.

ترانه صادقیان، نقاش و مدرس این هنر، درباره بارزترین مولفه های آثار الخاص گفت: "آنچه در نقاشی های وی در درجه اول به چشم می خورد ارتباط نزدیک الخاص با ادبیات است. دیگر اینکه وی به اساطیر قدیمی ایران توجه خاص داشت. در واقع او نقاشی فیگوراتیو است که به شیوه کاری استادان ایرانی نیز گوشه چشمی داشت. الخاص یکی از جریان سازترین نقاشان زمان خود بود. در آن سال ها اعتراض به جنگ ویتنام محور اصلی فعالیت های هنرمندان بود. الخاص نیز یکی از این نقاشان بود که در آن سال ها با خلق آثار خود مخاطبان زیادی را تحت تاثیر قرار داد. همچنین هنرهای مفهومی که امروز در میان هنرمندان رواج یافته توسط افرادی چون الخاص از اروپا به ایران آورده و بنیان نهاده شد."

صادقیان ادامه داد: "او به جای اینکه به تقلید صرف از بیگانگان بپردازد، از عناصری چون سیاه بازی، نقالی و اساسا هنرهای سنتی آئینی در کار خود استفاده کرد و قصد داشت هنرش را بومی جلوه دهد که موفق نیز شد. هانیبال الخاص یکی از آن دسته نقاشانی بود که هدفش تکان دادن مخاطب بود. او در آن سال ها تلاش کرد نمایشگاهها را از طیف بازدیدکننده خاص به عامه مردم بکشاند و کاری کند تا اقشار مختلف جامعه نیز به دیدن آثار در نمایشگاهها بیایند. الخاص به نقاشی دیواری علاقه فراوان داشت. حتی دو اثر ارزنده روی دیوارهای دانشگاه تهران نیز انجام داد."

این مدرس نقاشی افزود: "الخاص اغلب در حیطه نقاشی دست به کارهای عجیبی می زد. به عنوان مثال یک بار صد اثر آبرنگ را در قالب یک مجموعه کارکرد و در این راستا از مردم می پرسید دوست دارید به وسیله آبرنگ چه چیزی تصویر کنم؟  پرکار بودن از بارزترین ویژگی های الخاص است. او در سال هایی که توانست در دانشکده و آتلیه به تعلیم و آموزش پرداخت و این نکته را متذکر می شد که نباید کودک بودن در نقاشی را از یاد برد. حتی یک بار از وی شنیدم که در پاسخ به این پرسش که چطور نقاش شدید گفت: من اولین بار لکه ای را روی دیوار دیدم و آن را نه به شکل لکه، بلکه به شکل یک پیرمرد یا درخت تصور کردم."

پرویز کلانتری که خود نیز یکی از نقاشان دهه چهل و پنجاه بوده، درباره ویژگی های آثار الخاص گفت: "نوع کارهایی که این نقاش در دو دهه چهل و پنجاه انجام داد، آدم را به یاد عناصر باستانی هنرهای آشور و سومر می انداخت. الخاص نقاشی است که به شدت به هنر متعهد عقیده دارد. در آثار وی همیشه یک جور فانتزی وجود داشت. در واقع تلفیق پرخاشگری و شوخی در آثار وی کاملا مشهود بود. در دهه های چهل و پنجاه افرادی چون هوشنگ پزشک نیا، جلیل ضیا پور، الخاص و ... به فرنگ رفتند و با فراگیری برخی جنبه های نقاشی به وطن بازگشته و آموخته های خود را با عناصر سنتی و بومی آمیختند. این یکی از مهمترین ویژگی های نقاشان این دو دهه است."

محمدابراهیم جعفری دیگر هنرمند نقاش و مدرس دانشگاه هنر نیز گفت: "برخی هنرمندان هستند که تنها هنرشان مورد توجه قرار نمی گیرد، بلکه وجود ارزشمندی دارند که در ذهن مخاطبان رد پای مطلوبی بر جای می گذارد. الخاص یکی از این هنرمندان بود که گذشته از فعالیت هنری اش در میان مردم از محبوبیت خاصی برخوردار بود. الخاص به تربیت جوانان در زمینه هنر اعتقاد بسیار داشت و همواره در این سال ها با انرژی و ذهنیتی تاثیرگذار به خلق اثر پرداخت. به طوری که امروز وی را یکی از تاثیرگذارترین نقاشان دهه چهل و پنجاه می نامند."